Για τη τη μετάβαση από αλεσμένα σε κομμάτια γράφει η Ιωάννα Αγγουράκη*, Διαιτολόγος- Διατροφολόγος

Πότε και πώς;
Ένα θέμα της βρεφικής διατροφής που τρομάζει όλους τους γονείς είναι η μετάβαση από αλεσμένες τροφές σε κομμάτια. Μέσα από αυτό το άρθρο θα προσπαθήσω να απαντήσω σε βασικά ερωτήματα:
Πότε πρέπει να γίνει;
Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να μεταβεί σε κομμάτια και να τρώει κανονικό φαγητό;
Επιτρέπεται η μικτή σίτιση;
Πότε και γιατί πρέπει να κάνουμε τη μετάβαση;
Πέρα από το διατροφικό κομμάτι που είναι βασικό, η αλλαγή της υφής του φαγητού είναι απαραίτητη προκειμένου να βελτιωθούν οι ικανότητες σίτισης του παιδιού, ενώ γενικά η προσφορά τροφών με διαφορετικές υφές ενισχύει την αποδοχή ποικιλίας τροφών.
Με λίγα λόγια, είναι επιτακτικό να μετατρέπουμε το φαγητό από εντελώς αλεσμένο σε κάτι πιο απαιτητικό που θα αναγκάσει το παιδί να κάνει μασητικές κινήσεις. Διαφορετικά, το παιδί μας δεν πρόκειται να μάθει να μασάει αν δίνουμε για πάντα αλεσμένα.
Δεν είναι λίγοι οι γονείς που από το φόβο τους μην πνίγει το παιδί, παρατείνουν συνεχώς την έναρξη της μετάβασης, ελπίζοντας ότι μεγαλώνοντας το παιδί θα είναι πιο ικανό να τα καταφέρει. Η ικανότητα όμως έρχεται μέσω της προσπάθειας.
Έτσι, μελέτες πλέον μας αναφέρουν ότι η μετάβαση σε κομμάτια τροφών είναι σημαντικό να ολοκληρωθεί μέχρι τους 9-10 μήνες γιατί μετά είναι πιο δύσκολο. Ταυτόχρονα, παιδιά που έχουν παραμείνει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε εντελώς αλεσμένες τροφές, μπορεί να είναι πιο επιλεκτικά με το φαγητό τους, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να σταματήσουν να τρώνε τροφές που γνώριζαν και έτρωγαν μόνο στην αλεσμένη μορφή τους.
Για το τελευταίο βέβαια, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι αν το παιδί έχει όντως δυσκολία σίτισης, μπορεί να αδυνατεί να μεταβεί σε πιο απαιτητικές τροφές και δεν έχει να κάνει πάντα με την αναβολή από μεριάς του γονιού. Αν προσπαθείτε να κάνετε τη μετάβαση και δυσκολεύεστε, καλό θα είναι να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό.

Πώς γίνεται η μετάβαση σε κομμάτια
Πριν κάνω αναφορά στην εξέλιξη της υφής, αξίζει να αναφέρουμε ότι η λεία μορφή πουρέ που έχουμε συνηθίσει να ξεκινάμε τη σίτιση των μωρών, δεν υφίσταται πριν από έναν αιώνα, καθώς δεν υπηρχε ο οικιακός εξοπλισμός για να επιτευχθεί τέτοιο αποτέλεσμα.
Με αυτό στο μυαλό μας, ίσως γίνεται πιο εύκολα κατανοητό ότι η εντελώς λεία μορφή πουρέ δεν είναι απαραίτητη για το ξεκίνημα εφόσον το παιδί είναι νευρολογικά έτοιμο (εκτός κι αν το παιδί σας πρέπει να καταναλώσει τέτοια μορφή τροφής για ιατρικούς λόγους).
Ωστόσο, ακόμα κι αν ξεκινήσετε με έναν αραιωμένο και λείο πουρέ, το πρώτο βήμα είναι να το κάνετε πιο πηχτό. Μειώνοντας το υγρό στοιχείο, σχηματίζουμε σιγά σιγά έναν πιο πηχτό πουρέ που αναγκάζει το παιδί να αρχίσει να χρησιμοποιήσει την γλώσσα για τη μεταφορά της τροφής μέσα στο στόμα και την κάτω γνάθο για να κάνει πιο έντονες μασητικές κινήσεις.
Από τη στιγμή που έχουμε έναν πηχτό αλλά λείο μεν πουρέ, μπορούμε να περάσουμε πλέον στα πατημένα, τα οποία στην αρχή θα τα λιώνουμε εντελώς με πιρούνι για να σχηματιστεί ένας πουρές που αποτελείται από πολύ μικρά και μαλακά κομματάκια (κοινώς, μην προσπαθήσετε να πατήσετε ωμό μήλο). Όσο περνάει ο καιρός, πατάμε όλο και λιγότερο.
Αν όλο αυτό το σκεφτείτε χρονικά, θα πρέπει να επιδιώκουμε μια μικρή αλλαγή στην υφή ανά 1-2 εβδομάδες, έτσι ώστε μέσα στον 9ο με 10ο μήνα να έχουμε φτάσει πλέον σε κομμάτια τροφών.
Σε καμία περίπτωση μην προσφέρετε λείο πουρέ που περιέχει αραιά μεγαλούτσικα κομμάτια τροφών (π.χ. μέγεθος μπιζελιού), καθώς αυτό αυξάνει τον κίνδυνο πνιγμονής. Άλλο συχνό λάθος που παρατηρώ είναι η υγρή σούπα με κομματάκια τροφής, δηλαδή η κοινή κρεατοσουπα ή χορτόσουπα. Τα φαγητά με μικτές υφές, που δίνονται με το κουτάλι, είναι τα πιο απαιτητικά από άποψη ικανοτήτων και δε συστήνονται για παιδιά μικρότερα των 12 μηνών.
Μακριά και σκληρά αντικείμενα, όπως κουτάλι σιλικόνης ή βρεφική οδοντόβουρτσα, μπορούν να βοηθήσουν επιπλέον στην κατανάλωση κανονικών τροφών, καθώς το παιδί μαθαίνει να τοποθετεί σωστά τη γλώσσα του, καθώς και εύθρυπτες τροφές που λιώνουν στο στόμα, όπως τα μπισκότα οδοντοφυίας του εμπορίου, ωστόσο δεν είναι απαραίτητη η χρήση τους στα περισσότερα παιδιά.

Κομμάτια και αλεσμένα: μπορεί να συνδυαστεί;
Εδώ όσο παράξενο κι αν σας φαίνεται, γιατί γνωρίζω τι ακούγεται εκεί έξω, είναι ένα μεγάλο ναι! Μπορούμε να δίνουμε εξαρχής μαζί με τα αλεσμένα και κομμάτια τροφών ή μπορούμε να πάμε απευθείας από αλεσμένα σε κομμάτια χωρίς να χρειαστεί να κάνουμε τη μετάβαση σε πατημένα, όπως περιέγραψα παραπάνω.
Δεν υπάρχει πουθενά βιβλιογραφία που να υποστηρίζει ότι τα παιδιά μπερδεύονται με τα αλεσμένα και πρέπει να κάνουν ένα διάλειμμα από τις τροφές, πριν ξεκινήσουν κομμάτια. Αυτό μπορώ να το επιβεβαιώσω και εγώ από τα περιστατικά παιδιών που έχω αναλάβει: κάποια μπορεί να χρειαστούν τη μετάβαση, κάποια άλλα όχι.
Η πεποίθηση ότι οι δύο μέθοδοι δεν συνδυάζονται, στηρίζεται στη λογική ότι τα παιδιά που έχουν ξεκινήσει με αλεσμένα δεν έχουν μάθει να μασάνε και θα πνιγούν αν δώσουμε απευθείας κομμάτια. Ωστόσο, το παιδί μπορεί να αισθανθεί εύκολα στο στόμα του ένα στερεό και μεγάλο κομμάτι τροφής και είτε θα το φτύσει, είτε θα αρχίσει να μασάει για να το λιώσει. Όπως ανέφερα και παραπάνω, ο λείος πουρές που περιέχει αραιά κομμάτια τροφών (π.χ. μέγεθος μπιζελιού) είναι αυτό που αυξάνει τον κίνδυνο πνιγμονής, καθώς μικρά κομμάτια τροφών είναι πιο εύκολο να “χαθούν” μέσα στο στόμα και να καταλήξουν στον αεραγωγό.
Έτσι, το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να φροντίσουμε ώστε τα κομμάτια που προσφέρουμε να είναι μαλακά (να λιώνουν στο χέρι με μικρή πίεση) και να αφήσουμε το παιδί να το κάνει μόνο του.

Προβλήματα στη μετάβαση
Κι εδώ θα αναφέρω τα δύο βασικά “προβλήματα” που παρατηρούν οι γονείς στη μετάβαση και τους αναγκάζουν να κάνουν πισωγυρίσματα.
Το πρώτο είναι το gagging.
Gagging ονομάζεται το αντανακλαστικό εμετού, το οποίο ενεργοποιείται με επαφή αντικειμένου ή τροφής στο μέσο περίπου της γλώσσας. Καθώς τα παιδιά που ξεκινούν με αλεσμένα δεν έχουν “εκπαιδεύσει” αυτό το αντανακλαστικό, αφού δεν έχουν επαφή με κομμάτια τροφών, το gagging εμφανίζεται συνήθως όταν ξεκινάει η μετάβαση. Παρά τη δραματική του εμφάνιση, είναι αθώο και σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να το συγχέουμε με πνιγμονή. Κάθε παιδί θα το κάνει, το καθένα σε άλλο βαθμό. Όσο το παιδί λοιπόν φαίνεται να μην ενοχλείται από το gagging και συνεχίζει και τρώει, δεν χρειάζεται να κάνουμε πισωγύρισμα σε πιο λείο πουρέ ή να σταματήσουμε τα κομμάτια.
Το δεύτερο είναι η ποσότητα της τροφής που τρώει.
Είναι φυσιολογικό όταν προσφέρουμε πιο απαιτητικές τροφές, σε μια υφή που δεν έχει συνηθίσει το παιδί και ενδεχομένως λόγω του gagging, να μειώνει και την ποσότητα φαγητού. Μην αφήσετε την ανησυχία σας για συγκεκριμένη πρόσληψη τροφής να σας πάει πίσω! Το γάλα θα συμπληρώσει τα θερμιδικά κενά και ταυτόχρονα το παιδί θα συνεχίσει την εξοικείωσή του με τις κανονικές τροφές. Άλλωστε, όταν προσφέρουμε κομμάτια τροφών κάθε μπουκιά “μετράει” περισσότερο καθώς είναι πιο συμπυκνωμένη μορφή φαγητού, σε σχέση με τα αλεσμένα που είναι αραιωμένα με κάποιο υγρό στοιχείο.
Ελπίζω το παρόν άρθρο να σας βοηθήσει να καταφέρετε τη μετάβαση με αυτοπεποίθηση!
Βιβλιογραφία - Coulthard, H., Harris, G., & Emmett, P. (2009). Delayed introduction of lumpy foods to children during the complementary feeding period affects child's food acceptance and feeding at 7 years of age. Maternal & child nutrition, 5(1), 75–85. https://doi.org/10.1111/j.1740-8709.2008.00153.x - Harris, G., & Coulthard, H. (2016). Early Eating Behaviours and Food Acceptance Revisited: Breastfeeding and Introduction of Complementary Foods as Predictive of Food Acceptance. Current obesity reports, 5(1), 113–120. https://doi.org/10.1007/s13679-016-0202-2 - Tournier, C., Demonteil, L., Ksiazek, E., Marduel, A., Weenen, H., & Nicklaus, S. (2021). Factors Associated With Food Texture Acceptance in 4- to 36-Month-Old French Children: Findings From a Survey Study. Frontiers in nutrition, 7, 616484. https://doi.org/10.3389/fnut.2020.616484

Ονομάζομαι Ιωάννα Αγγουράκη, είμαι διαιτολόγος και νέα μαμά. Ολοκλήρωσα τις βασικές μου σπουδές στο τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας του ΑΤΕΙΘ και κατόπιν απέκτησα Μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στη Διατροφή και Δημόσια Υγεία, από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έκτοτε, εμπλουτίζω συνεχώς τις γνώσεις μου στο τομέα της βρεφικής – παιδικής διατροφής μέσω ημερίδων, συνεδριών και σεμιναρίων, ενώ βρίσκομαι σε διαδικασία απόκτησης της διεθνούς πιστοποίησης ως σύμβουλος θηλασμού. Πρόσφατα δημιούργησα το Mommy & Me, ένα κέντρο που αφορά τη διατροφή του βρέφους, του νηπίου και την μητέρας. Διαθέτω άδεια ασκήσεως επαγγέλματος Διαιτολόγου, είμαι ενεργό μέλος του Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων – Διατροφολόγων και της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Αλλεργίας και Ανοσολογίας.
Website: https://mommyandme.gr/
Instagram: @mommyandme_dietitian
Facebook: Ιωάννα Αγγουράκη Διαιτολόγος Διατροφολόγος MSc
Δείτε περισσότερα άρθρα της Ιωάννα
Αυτό το περιεχόμενο χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .
Το περιεχόμενο αυτού του blog αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της εταιρίας LITTLE HANDS BLW. Συνεπώς, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ κάθε αναδημοσίευση, αντιγραφή ή τροποποίηση του χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση της εταιρίας. Εάν ενδιαφέρεστε για το περιεχόμενο του blog, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας για να συζητήσουμε πως θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε.
Άφησε μια Απάντηση