Για την ομαλή προσαρμογή στον παιδικό σταθμό γράφει η Μαριάννα Μαυράκη, παιδαγωγός προσχολικής εκπαίδευσης με πιστοποίηση στη Παιδοψυχολογία και δημιουργός του kids-lab.gr*
Το καλοκαίρι τελειώνει και τα σχολεία σιγά σιγά ανοίγουν. Γονείς και παιδιά ετοιμάζονται για τη νέα σχολική χρονιά και η περίοδος αυτή φαίνεται πιο αγχωτική για όσους το επιχειρούν για πρώτη φορά. Είτε είσαι γονέας βρέφους που ετοιμάζεται να πάει στον βρεφικό σταθμό ή παιδιών 2 ετών και πάνω που ετοιμάζονται για τον παιδικό σταθμό ή το Νηπιαγωγείο, τότε η περίοδος αυτή που έρχεται είναι περίοδος Προσαρμογής.
Τι ονομάζουμε προσαρμογή;
Προσαρμογή ονομάζεται η ικανότητα του ανθρώπου να οργανώνει την υπαρξή του με τις εκάστοτε κάθε φορά συνθήκες.
Τα παιδιά από τα πρώτα χρόνια της ζωής τους περνάνε πολλές μεταβάσεις και επομένως, πολλές προσαρμογές. Μερικές από αυτές είναι:
- Η μετάβαση από τον θηλασμό στο μπουκάλι.
- Η μετάβαση από το γάλα στις στέρεες τροφές.
- Η μετάβαση από την πάνα στην τουαλέτα.
- Η μετάβαση από την συγκοίμηση στο δικό τους δωμάτιο/ κρεβάτι.
Κάθε μια από αυτές τις μεταβάσεις, θέλει τον δικό της χρόνο προσαρμογής και τον δικό της χειρισμό. Η μετάβαση από το σπίτι στο σχολικό περιβάλλον είναι ακόμα μία προσαρμογή που καλείται να περάσει το παιδί.
Η “απομάκρυνση” αυτή επηρεάζει πολλές φορές ψυχολογικά και τις δύο μεριές (γονέα και παιδί) με αποτέλεσμα τα συναισθήματα να μπαίνουν εμπόδιο και να καθυστερούν την διαδικασία.
Πόσο διαρκεί η Προσαρμογή στο σχολικό περιβάλλον;
Έρευνες έχουν δείξει ότι μέχρι και το 80% των παιδιών παρουσιάζουν δυσκολίες προσαρμογής κατά τον πρώτο μήνα φοίτησης στο σχολείο.
Η προσαρμογή κρατάει περίπου 15 μέρες και πολλές φορές το παιδί έχει προσαρμοστεί πλήρως στους 2 μήνες.
Χρειάζεται να γνωρίζουμε πως η προσωπικότητα του παιδιού παίζει σημαντικό ρόλο στην προσαρμογή του σε νέα περιβάλλοντα. Έτσι, το κάθε παιδί, αναλόγως της προσωπικότητάς του, αντιδρά με διαφορετικό τρόπο και προσαρμόζεται με διαφορετικό ρυθμό στο νέο περιβάλλον.
Κάθε παιδί χρειάζεται το δικό του ΧΡΟΝΟ και ψυχολογικό ΧΩΡΟ για να μπορέσει να επεξεργαστεί τα νέα ερεθίσματα.
Τα στάδια της Προσαρμογής
Το πρώτο διάστημα (1-2 εβδομάδες), τα παιδιά βιώνουν άγχος για τη νέα συνθήκη που καλούνται να διαχειριστούν και ανασφάλεια που απομακρύνονται από τους γονείς τους και το οικείο περιβάλλον τους, το σπίτι τους. Είναι το λεγόμενο άγχος του αποχωρισμού και θα πρέπει να μάθουν να το διαχειρίζονται.
Μετά τις δυο πρώτες εβδομάδες, συνήθως, τα συναισθήματά τους είναι συγκρουσιακά. Νιώθουν μεν χαρά για το σχολείο, καθώς τους αρέσει που βρίσκονται ανάμεσα σε συνομηλίκους τους και παίζουν όλοι μαζί, αλλά και ταυτόχρονη λύπη που φεύγουν από το σπίτι.
Σταδιακά, τα αρνητικά συναισθήματά τους μειώνονται, ενώ το μέσο διάστημα που «κρατά» η προσαρμογή στον παιδικό σταθμό είναι γύρω στους δυο μήνες. Όσο ο καιρός περνάει η ανασφάλεια εξαφανίζεται τελείως.
Πώς να πετύχεις μια ομαλή μετάβαση; Συμβουλές για μια ομαλή προσαρμογή.
1. Ξεκινάμε την κοινωνικοποίησή του.
Φέρνουμε το παιδί σε επαφή με άλλα παιδιά πολύ προτού ξεκινήσει τον παιδικό σταθμό.
2. Ενημερώνουμε το παιδί με ειλικρίνεια και του μιλάμε για αυτή τη νέα αλλαγή.
Προσπαθήστε να του δώσετε μια όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστική εικόνα της κατάστασης που θα αντιμετωπίσει εκεί, ώστε να μην πέσει από τα σύννεφα στην πρώτη αναποδιά και αρνηθεί να πάει ξανά στο σχολείο. Ενημερώστε το για την απόφαση σας, να ξεκινήσει παιδικό σταθμό και τους λόγους που σας έκαναν να πάρετε αυτή την απόφαση (για παράδειγμα, επειδή πρέπει να επιστρέψετε στη δουλειά ή επειδή είναι κατά τη γνώμη σας η σωστή ηλικία).
Εξηγείστε στο παιδί:
- τι είναι παιδικός σταθμός και όσα πρόκειται να συμβούν εκεί.
- Πώς θα περνάει τις ημέρες του εκεί, τι θα κάνει και ποιος θα το φροντίζει.
- Πως ΠΑΝΤΑ θα γυρνάει στο σπίτι και πως ΠΑΝΤΑ θα το περιμένετε με χαρά.
- Πού θα είστε ΕΣΕΙΣ και τι θα κάνετε την ώρα που αυτό θα είναι στον Παιδικό Σταθμό (για ένα παιδί που πέρναγε όλο το χρόνο του με τη μητέρα του στο σπίτι, δεν είναι περίεργο να απορεί με τι θα ασχολείται η μαμά του τώρα που αυτό δεν θα είναι εκεί…)
Για σας όλα αυτά είναι αυτονόητα… για το παιδί σας όχι.
3. Πραγματοποιούμε επίσκεψη στον σταθμό.
Λίγες μέρες νωρίτερα, καλό θα ήταν να επισκεφτείτε τον παιδικό σταθμό, ώστε να εξοικειωθεί με τους χώρους και τα πρόσωπα που θα το φροντίζουν. Δείξτε του την αυλή και τις αίθουσες του παιχνιδιού, την αίθουσα που θα τρώει, γνωρίστε του τις δασκάλες άλλα και την διευθύντρια του σταθμού ώστε να αρχίσει να νιώθει ανετά μαζί τους.
4. Ενσωματώνουμε το παιδί στην όλη διαδικασία.
Πηγαίνετε μαζί για ψώνια. Αγοράστε παρέα την τσάντα του, το μπουκάλι του κλπ. Αφήστε το παιδί να διαλέξει το ίδιο, τα ρούχα που θα φορέσει την πρώτη μέρα καθώς και τα παπούτσια του.
5. Διαβάζουμε μαζί παιδικά βιβλία.
Αγοράζουμε βιβλία που προετοιμάζουν το παιδί για την πρώτη μέρα στο σχολείο. Τα διαβάζουμε μαζί, παρατηρούμε τις εικόνες και συζητάμε για το πως νιώθουν οι ήρωες. Φτιάχνουμε μια ιστορία με τον αγαπημένο του ήρωα στην ίδια κατάσταση.
6. Μιλάμε στο παιδί για την δική μας εμπειρία.
Δεν διστάζουμε να ομολογήσουμε πως την πρώτη ημέρα είχαμε και εμείς άγχος και φόβο για το καινούργιο, συναισθήματα που είναι φυσιολογικά. Δίνουμε το παράδειγμα κάποιου άλλου παιδιού που γνωρίζει και συμπαθεί και αναφέρουμε πώς εκείνο ξεπέρασε τους φόβους του χωρίς να κάνουμε συγκρίσεις.
7. Δημιουργούμε και παίζουμε παιχνίδια ρόλων.
Άφησε δηλαδή το μικρό σου να κάνει τον δάσκαλο του παιδικού σταθμού και γίνε εσύ ο μαθητής του. Βάλτε τα αρκουδάκια σας ή τα playmobil σε συνθήκη σχολείου.
8. Δίνουμε ένα αγαπημένο αντικείμενο στο παιδί εάν χρειάζεται.
Μπορούμε να δώσουμε στο παιδί να έχει μαζί του ένα αγαπημένο παιχνίδι, το πανάκι του ή κάτι δικό μας, ώστε να το χρησιμοποιεί όταν νιώθει ότι του λείπουμε και ενημερώνουμε τη δασκάλα του. Μπορούμε να της πούμε πως όταν το παιδί αρχίζει να κλαίει να του επιτρέψει να βγάλει από την τσάντα του το αντικείμενο που διάλεξε, κυρίως για τις πρώτες μέρες.
9. Δημιουργούμε την πρωινή ρουτίνα
Κολλάμε κοντά στο κρεβάτι του, ώστε το παιδί να ξέρει τι χρειάζεται να κάνει μόλις ξυπνήσει. Ακολουθεί ένα ένα τα βήματα και η προετοιμασία το πρωί είναι αναμενόμενη και γίνεται παιχνίδι. Αν είναι πολύ μικρό και δεν διαβάζει είτε ζωγράφισε εσύ τις δραστηριότητες, είτε βρες κάποια αυτοκόλλητα (ή εικόνες από το ίντερνετ) τα οποία να απεικονίζουν την δραστηριότητα. Μην ξεχνάς να ενθαρρύνεις το παιδί όποτε ολοκληρώνει ένα βήμα της πρωινής ρουτίνας.
Τι κάνουμε την πρώτη μέρα;
• Τη στιγμή της αναχώρησης από τον σταθμό είμαστε αποφασιστικοί και τρυφεροί. Αγκαλιάζουμε και το αποχαιρετούμε σύντομα.
Το αποχαιρετούμε γλυκά, σταθερά, σύντομα και χωρίς ενοχές. Δεν εξαφανιζόμαστε, αλλά και δεν καθυστερούμε να φύγουμε. Ερχόμαστε να το πάρουμε με συνέπεια στο χρόνο που έχει καθοριστεί. Πάρτε το αγκαλιά, δώστε του ένα φιλί και πείτε του: «θα έρθω να σε πάρω στις 4.00» Μην φύγετε χωρίς να αποχαιρετήσετε το παιδί. Στη περίπτωση που το παιδί αρχίσει να κλαίει, προσπαθήστε να παραμείνετε ψύχραιμοι και μιλήστε του με καθησυχαστικό τρόπο. Τονίστε του πως το αγαπάτε και το εμπιστεύεστε και πως σύντομα θα επιστρέψετε για να το πάρετε σπίτι. Ακόμα και αν συνεχίσει να κλαίει, απομακρυνθείτε ήρεμα και με σιγουριά, χωρίς να του δείξετε την αναστάτωση σας. Μπορείτε να επικοινωνήσετε τηλεφωνικά λίγο αργότερα με τον παιδικό σταθμό, ώστε να βεβαιωθείτε πως το παιδί έχει ηρεμήσει.
• Φεύγουμε και δεν κοιτάμε πίσω.
Αφού πείτε «αντίο», μη γυρίσετε για κανένα λόγο στη σχολική αίθουσα για μία ακόμα αγκαλιά ή για να βεβαιωθείτε ότι το παιδί είναι μια χαρά. Ακόμα κι αν έκλαιγε γοερά πριν από λίγα λεπτά, το πιθανότερο είναι να σταμάτησε αμέσως μόλις γυρίσατε την πλάτη σας για να φύγετε, και η επιστροφή σας θα του προσφέρει απλώς άλλον ένα γύρο από αγωνία και στρες, γιατί θα πρέπει να προσαρμοστεί στην απουσία σας για δεύτερη φορά μέσα σε λίγα λεπτά.
• Δεν το σκάμε στα κρυφά.
Μην προσπαθήσετε να αποφύγετε την αναστάτωση του αποχωρισμού με το να το σκάσετε στα κρυφά όταν το παιδί δεν σας βλέπει. Όταν διαπιστώσει ότι έχετε φύγει -κι αυτό θα συμβεί σίγουρα, αργά ή γρήγορα-, θα νιώσει την ίδια θλίψη που θα ένιωθε αν σας είχε δει να απομακρύνεστε και, επιπλέον, θα αισθανθεί προδομένο από την προσπάθειά σας να του αποκρύψετε την αλήθεια.
• Δείχνουμε περήφανοι και χαρούμενοι όταν παίρνουμε το παιδί το μεσημέρι.
Στο σχόλασμα πείτε του πόσο χαίρεστε που το βλέπετε και πόση περηφάνια νιώθετε για το νέο του ξεκίνημα. Αποφύγετε να δείξετε αγωνία και μην πιέσετε το παιδί να σας πει πως ήταν η πρώτη του μέρα. Ίσως δεν είναι έτοιμο ακόμα να εκφραστεί. Αν εκφράσει τη δυσαρέσκειά του, καθησυχάστε το πως με τον καιρό θα είναι καλύτερα. Μπορείτε να διαβάσετε ξανά ένα βιβλίο ή να μιλήσετε για την δική σας εμπειρία.
Μαμά, Μπαμπά η δική σου στάση είναι πολύ σημαντική.
Πρόσεξε να μην μεταφέρεις στο παιδί το άγχος σου! Να θυμάστε να είστε ψύχραιμη, ήρεμη, χαμογελαστή και να του λες με σιγουριά και ενθουσιασμό αυτά που θα ακολουθήσουν. Να θυμάσαι ότι τα περισσότερα παιδιά που κλαίνε όταν η μαμά τα αφήνει, είναι γιατί αγχώνονται μήπως πάθει κάτι η μαμά τους και δεν την ξαναδούν. Αν η μαμά είναι ευδιάθετη και ήρεμη, τότε έτσι θα είναι και το παιδί. Καταπολέμησε τους δικούς σου φόβους και το άγχος αποχωρισμού. Πολλές φορές οι γονείς ανησυχούμε για το πώς θα τα πάει το παιδί μας. Βλέπουμε δυσκολίες που μπορεί να το εμποδίσουν («Φοβάμαι γιατί είναι ντροπαλός και θα ζοριστεί» «Θα του λείπω και θα κλαίει συνεχώς» και άλλα παρόμοια). Με τον τρόπο αυτό του μεταφέρουμε τα δικά μας συναισθήματα. Αν το παιδί δει εμάς ανήσυχους, θα θεωρήσει το φόβο του δικαιολογημένο και δε θα κάνει καμία προσπάθεια να τον αντιμετωπίσει. Επίσης, σημαντικό είναι να είμαστε οι ίδιοι έτοιμοι να επιτρέψουμε στο παιδί μας να μεγαλώσει. Πόσο είμαστε πραγματικά έτοιμοι να το αποχωριστούμε.
Μην ξεχνάτε. Μείνετε σταθεροί στην αποφασή σας. Σε κανέναν δεν αρέσει να βλέπει το παιδί του να κλαίει και να παρακαλά για να μην πάει στον παιδικό, όμως από τη στιγμή που το αποφασίσατε είναι σημαντικό να παραμείνετε σταθεροί στην απόφασή σας. Αν κάθεται τρεις μέρες στο σπίτι για κάθε μία που πηγαίνει στο σταθμό, οι πιθανότητες να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα είναι ελάχιστες. Στην επιστροφή στο σπίτι προετοιμαστείτε για ένα πιο κουρασμένο νήπιο. Η συμπεριφορά τους μπορεί να είναι η χειρότερη, καθώς χρησιμοποιούν τη μαμά για να βγάλουν την ένταση της μέρας.
Περισσότερες πληροφορίες και συμβουλές για την Προσαρμογή του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον θα βρεις στο εγχειρίδιο που υπάρχει στο www.kids-lab.gr
Διαβάστε ακόμα:
Πώς να επιλέξω παιδικό σταθμό για το παιδί μου;
Αυτό το περιεχόμενο χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .
Το περιεχόμενο αυτού του blog αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της εταιρίας LITTLE HANDS BLW. Συνεπώς, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ κάθε αναδημοσίευση, αντιγραφή ή τροποποίηση του χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση της εταιρίας. Εάν ενδιαφέρεστε για το περιεχόμενο του blog, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας για να συζητήσουμε πως θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε.
