Δυσκοιλιότητα: πως μπορώ να βοηθήσω διατροφικά το παιδί μου;

Για τη δυσκοιλιότητα γράφει η Ιωάννα Αγγουράκη*, Διαιτολόγος- Διατροφολόγος

Η δυσκοιλιότητα στα βρέφη και τα νήπια, αποτελεί ένα πολύ συχνό σύμπτωμα, και από τους συχνότερους λόγους επίσκεψης σε ένα επαγγελματία υγείας. Σπάνια οφείλεται σε κάποιο οργανικό ή παθολογικό αίτιο, δηλαδή τα περισσότερα παιδιά έχουν τη λεγόμενη λειτουργική δυσκοιλιότητα.

Πως διαγιγνώσκεται η δυσκοιλιότητα

Υπάρχει σύγχυση γύρω από το τι θεωρείται δυσκοιλιότητα. Για τη διάγνωση της λειτουργικής δυσκοιλιότητας, χρησιμοποιούνται τα κριτήρια της Ρώμης (Rome IV) για παιδιά < 4 ετών.

Τουλάχιστον 2 από τα παρακάτω κριτήρια για τουλάχιστον 1 μήνα:

• 2 ή λιγότερες κενώσεις ανά εβδομάδα
• Ιστορικό κατακράτησης κοπράνων
• Ιστορικό επώδυνων κενώσεων ή σκληρών κοπράνων
• Ιστορικό κοπράνων μεγάλης διαμέτρου
• Παρουσία μεγάλων κοπρανωδών μαζών στο ορθό

Σε παιδιά που έχει γίνει η εκπαίδευση τουαλέτας, μπορούν να χρησιμοποιηθούν επιπλέον τα παρακάτω κριτήρια:

• Τουλάχιστον 1 επεισόδιο ακράτειας κοπράνων ανά εβδομάδα
• Ιστορικό κοπράνων μεγάλης διαμέτρου που μπορεί να φράξουν την τουαλέτα

Η βρεφική δυσχεσία συχνά συγχέεται με δυσκοιλιότητα (σφίξιμο, κλάμα, προσπάθεια για αφόδευση, αλλά με καθημερινή και συχνή παρουσία μαλακών κοπράνων), ωστόσο θα πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ των δύο. Ο μηχανισμός πίσω από τη βρεφική δυσχεσία θεωρείται ότι σχετίζεται με την αποτυχία συντονισμού των κινήσεων για αφόδευση που οδηγεί σε εκνευρισμό του μωρού και διορθώνεται χωρίς κάποια παρέμβαση όσο μεγαλώνει το μωρό.

Διατροφή

Υγρά

Ο πρώτος παράγοντας που θα πρέπει να αξιολογηθεί είναι εάν το μωρό και το νήπιο λαμβάνει αρκετά υγρά (νερό, γάλα, χυμοί). Όσες φυτικές ίνες και αν καταναλώνει το παιδί, εάν τα υγρά δεν επαρκούν, τα κόπρανα θα είναι σκληρά.

Για μωρά κάτω των 12 μηνών η ενυδάτωση πρέπει να προέρχεται κυρίως από το μητρικό γάλα ή τη φόρμουλα και συμπληρωματικά από το νερό, για το οποίο δεν υπάρχουν ακριβείς συστάσεις ως προς την ποσότητα. Σύνηθες κατά την έναρξη των στερεών τροφών είναι η απότομη μείωση του θηλασμού ή η σημαντική αντικατάσταση γευμάτων γάλακτος από στερεές, γεγονός που οδηγεί σε μείωση των υγρών και κατ’ επέκταση δυσκοιλιότητα. Αν και η εισαγωγή νέων τροφών αναμένουμε να επηρεάσει την εντερική χλωρίδα και τα κακά του μωρού, θέλουμε να είναι μία ήπια αλλαγή, οπότε προσπαθήστε να μην μειώσετε την ποσότητα του γάλακτος απότομα και σε μεγάλο βαθμό.

Για παιδιά άνω του έτους, η ποσότητα υγρών που θα πρέπει να καταναλώνουν είναι τουλάχιστον 1 λίτρο (1 – 1,5 λίτρο). Έτσι η πρόσληψη νερού εξαρτάται από το περιβάλλον και τη θερμοκρασία, το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, την ποσότητα γάλακτος που πίνουν και το νερό που προέρχεται από τις τροφές, και μπορεί να κυμαίνεται από 1 – 3 ποτήρια ημερησίως. Παρόλα αυτά μην είστε αυστηροί ως προς τις ποσότητες. Να έχετε πάντα νερό διαθέσιμο σε σημείο που να μπορεί να πιει μόνο του το παιδί χωρίς να σας το ζητήσει, να κάνετε συχνές υπενθυμίσεις και φυσικά μην ξεχνάτε να πίνετε κι εσείς μπροστά του.

Φυτικές ίνες

Οι φυτικές ίνες μπορεί να μην προσφέρουν θρεπτικά συστατικά, ωστόσο αποτελούν απαραίτητο στοιχείο της διατροφής, αφού «θρέφουν» τη μικροβιακή χλωρίδα (δρώντας ως πρεβιοτικά), δίνουν όγκο στα κόπρανα και απορροφούν νερό, με αποτέλεσμα να μειώνουν το χρόνο παραμονής στο έντερο και να διευκολύνουν την αφόδευση. Τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες είναι τα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά ολικής άλεσης.

Για μωρά κάτω των 12 ετών δεν υπάρχουν συστάσεις ως προς την ποσότητα φυτικών ινών που θα πρέπει να λαμβάνονται. Επειδή σε αυτή την ηλικία είναι πολύ λεπτή η ισορροπία των τροφών που πρέπει να καταναλώνουν, προσπαθούμε να προσφέρουμε ποικιλία φυτικών τροφών μοιρασμένα στα γεύματα, χωρίς να επιμείνουμε ωστόσο να είναι τα πάντα ολικής άλεσης, αφού μπορεί να μειώσουν την προσλαμβανόμενη ποσότητα άλλων σημαντικότερων τροφών.

Από το 1 έτος και μετά, η επαρκής προσλαμβανόμενη ποσότητα φυτικών ινών υπολογίζεται γενικά από τον παρακάτω κανόνα:

ηλικία του παιδιού (σε έτη) + 5-10 = γραμμάρια φυτικών ινών

Έτσι για ένα παιδί 2 ετών η ποσότητα φυτικών ινών που θα πρέπει να καταναλώνει είναι περίπου 7-12 γραμμάρια ημερησίως.

Προβιοτικά

Μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί ότι βοηθάει η λήψη προβιοτικών σκευασμάτων σε παιδιατρικούς ασθενείς με δυσκοιλιότητα. Ωστόσο, μπορείτε να προσφέρετε τροφές που περιέχουν προβιοτικά στη διατροφή του παιδιού (π.χ. κεφίρ, γιαούρτι, τουρσί κλπ) και ποικιλία φυτικών τροφών που ενισχύουν φυσικά την εντερική χλωρίδα.

Συγκεκριμένες τροφές που βοηθάνε

• Γλυκοπατάτα
• Δαμάσκηνο με τη φλούδα
• Αχλάδι ώριμο με τη φλούδα
• Μήλο με τη φλούδα και ο χυμός μήλου
• Ροδάκινο με τη φλούδα
• Ακτινίδιο
• Αποξηραμένα φρούτα
• Λιναρόσπορος κοπανισμένος και σπόροι chia διογκωμένοι (μουλιασμένοι δηλαδή για λίγη ώρα σε νερό ή άλλο υγρό στοιχείο)

Ωστόσο μη μείνετε στην παραπάνω λίστα! Δοκιμάστε ποικιλία φυτικών τροφών για να δείτε τι μπορεί να βοηθήσει το δικό σας παιδί.

Σημείωση: Υπερβολική λήψη υγρών και φυτικών ινών πάνω από τις συστάσεις δεν προσφέρει κάποιο επιπλέον όφελος στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.

Άλλοι παράγοντες

Κίνηση και φυσική δραστηριότητα

Προσφέρετε ευκαιρίες κίνησης στο μωρό με το να το τοποθετείται στο πάτωμα και μπρούμυτα όση ώρα είναι ξύπνιο και όχι δεμένο σε relax και καθίσματα.

Για το νήπιο ενθαρρύνετε τη φυσική άσκηση τόσο στο σπίτι όσο και εκτός σπιτιού, όσο είναι εφικτό, περιορίζοντας την ώρα που ξοδεύουν μπροστά σε οθόνες.

Ρουτίνα τουαλέτας

Σπουδαίο ρόλο στη σωστή λειτουργεία του εντέρου, είναι η ρουτίνα για αφόδευση συγκεκριμένες ώρες τις ημέρας. Οπότε ενθαρρύνετε το παιδί σας να κάνει τα κακά του στην πάνα ή το γιογιό, π.χ. μετά το πρωινό ή από κάποιο γεύμα. Σωστή στάση για αφόδευση είναι αυτή στην οποία τα γόνατα είναι πάνω από την λεκάνη.

Μην αγνοήσετε τη δυσκοιλιότητα που μπορεί να εμφανίσει το παιδί σας. Επισκεφτείτε τον παιδίατρό σας νωρίς, χωρίς να φοβάστε τη συνταγογράφηση θεραπείας. Όσο περισσότερο καιρό αφήνετε το παιδί σας με δυσκοιλιότητα τόσο πιο δύσκολο θα είναι να το ξεπεράσει. Ο πόνος για αφόδευση οδηγεί σε φόβο για την τουαλέτα, συγκράτηση κοπράνων και τελικά ακόμα μεγαλύτερη δυσκοιλιότητα.

  Βιβλιογραφία

1. Hyams JS, Di Lorenzo C, Saps M, et al. Functional Disorders: Children and Adolescents. Gastroenterology 2016;150:1456–1468 

2. Tabbers, M.M.; DiLorenzo, C.; Berger, M.Y.; Faure, C.; Langendam, M.W.; Nurko, S.; Staiano, A.; Vandenplas, Y.; Benninga, M.A. Evaluation and Treatment of Functional Constipation in Infants and Children, Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition. 2014;58(2):258-274

3. Trivic I, Hojsak I. Initial diagnosis of functional gastrointestinal disorders in children increases a chance for resolution of symptoms. Pediatr Gastroenterol Hepatol Nutr. 2018;21:264–270 

4. Zeevenhooven J, Koppen IJ, Benninga MA. The New Rome IV Criteria for Functional Gastrointestinal Disorders in Infants and Toddlers. Pediatr Gastroenterol Hepatol Nutr. 2017;20(1):1-13. doi:10.5223/pghn.2017.20.1.1 

Ονομάζομαι Ιωάννα Αγγουράκη, είμαι διαιτολόγος και νέα μαμά. Ολοκλήρωσα τις βασικές μου σπουδές στο τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας του ΑΤΕΙΘ και κατόπιν απέκτησα Μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στη Διατροφή και Δημόσια Υγεία, από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έκτοτε, εμπλουτίζω συνεχώς τις γνώσεις μου στο τομέα της βρεφικής – παιδικής διατροφής μέσω ημερίδων, συνεδριών και σεμιναρίων, ενώ βρίσκομαι σε διαδικασία απόκτησης της διεθνούς πιστοποίησης ως σύμβουλος θηλασμού. Πρόσφατα δημιούργησα το Mommy & Me, ένα κέντρο που αφορά τη διατροφή του βρέφους, του νηπίου και την μητέρας. Διαθέτω άδεια ασκήσεως επαγγέλματος Διαιτολόγου, είμαι ενεργό μέλος του Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων – Διατροφολόγων και της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Αλλεργίας και Ανοσολογίας.

Website: https://mommyandme.gr/

Instagram: @mommyandme_dietitian

Facebook: Ιωάννα Αγγουράκη Διαιτολόγος Διατροφολόγος MSc

Δείτε περισσότερα άρθρα της Ιωάννα

• Γιατί δεν τρώει το μωρό μου και πως να το διαχειριστώ;
• Χρειάζεται το μωρό μου να τρώει κάθε μέρα κρέας;
• Σίδηρος, βρέφη και διατροφή

Το περιεχόμενο αυτού του blog αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της εταιρίας LITTLE HANDS BLW. Συνεπώς, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ κάθε αναδημοσίευση, αντιγραφή ή τροποποίηση του χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση της εταιρίας. Εάν ενδιαφέρεστε για το περιεχόμενο του blog, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας για να συζητήσουμε πως θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε.