Γράφει η Ελένη Βελεγράκη, παιδαγωγός προσχολικής εκπαίδευσης, εμψυχώτρια θεατρικού παιχνιδιού και πρόεδρος του Συλλόγου Θεατρικού Παιχνιδιού*
«Θεατρικό παιχνίδι είναι η ζωή που δεν έχεις, και την φτιάχνεις με τη φαντασία σου για να την ζήσεις» είπε ο μικρός Μανόλης (10 ετών) όταν τον ρώτησαν τι είναι γι’ αυτόν το θεατρικό παιχνίδι. Ποιος ξέρει τι άλλες απαντήσεις θα παίρναμε, αν ρωτούσαμε τα παιδιά που έχουν παίξει θεατρικό παιχνίδι τι σημαίνει γι’ αυτά. Εμείς οι μεγάλοι θα μπορούσαμε να το περιγράψουμε με λέξεις όπως, ελευθερία, διέξοδο, κινητήριο δύναμη, φαντασία κ.α.
Τι είναι και ποιος κάνει το θεατρικό παιχνίδι ;
Πίσω, όμως, από αυτές τις λέξεις κρύβεται μια θεωρία που κατοχυρώθηκε μέσα από πολλές έρευνες και εφαρμογές του σε παιδιά τα τελευταία 50 χρόνια στην Ελλάδα. Η ανάπτυξη κι η δομή του Θεατρικού Παιχνιδιού είναι καρπός πολύχρονης σπουδής κι έρευνας του Παιδαγωγού, Σκηνοθέτη, Συγγραφέα, Επίτιμου Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και εισηγητή του Θεατρικού Παιχνιδιού στην Ελλάδα, κύριου Λάκη Κουρετζή.
Σύμφωνα λοιπόν με την μέθοδο που ανέπτυξε ο εισηγητής του θεατρικού παιχνιδιού στην Ελλάδα κ. Κουρετζής, το θεατρικό παιχνίδι είναι ένα μέσο αισθητικής καλλιέργειας, έκφρασης και ανάπτυξης της δημιουργικότητας μικρών και μεγάλων. Παράλληλα είναι ένα αποτελεσματικό μέσο της διδασκαλίας και της μάθησης, όταν αυτό βρίσκει στέγη σε εκπαιδευτικά πλαίσια και όχι μόνο. Το θεατρικό παιχνίδι μπορούν να το εφαρμόσουν εμψυχωτές/τριες έμπειροι και έγκυροι.
Καλό λοιπόν θα ήταν, όταν ένας γονιός επιλέγει ν’ ασχοληθεί το παιδί του με μια τέτοια δραστηριότητα, να ρωτά σύμφωνα με ποια μέθοδο αυτό εφαρμόζεται και τι κατάρτιση έχει ο/η εκάστοτε εμψυχωτής/τρια.
Ποιες φάσεις έχει ;
Ένα δομημένο θεατρικό παιχνίδι αναπτύσσεται σε 4 φάσεις.
Θεατρικό παιχνίδι – Α’ φάση
Στην Α’ Φάση, που καλείται Απελευθέρωση, τα μέλη της ομάδα αποβάλλουν δισταγμούς κι αναστολές μέσω ασκήσεων και παιχνιδιών σωματικής έκφρασης. Καταφέρνουν να γνωριστούν με την ομάδα, να επικοινωνήσουν και να αναπτύξουν μια δυναμική που θα επιτρέψει την επίτευξη των επόμενων φάσεων.
Θεατρικό παιχνίδι – Β΄ φάση
Στην Β’ Φάση, που ονομάζεται Παιχνίδι Ρόλων, τα μέλη με την διακριτική καθοδήγηση του/της παιδαγωγού-εμψυχωτή/τριας και τη συνοδεία μουσικής και ήχων από μουσικά όργανα αναπαράγουν ρόλους σύμφωνα με τις ανάγκες και τον προσωπικό τρόπο έκφρασής τους. Αναπτύσσουν το διάλογο, λεκτικό και μη λεκτικό, μεταμφιέζονται με σημεία όψης και διαμορφώνουν το περιβάλλον δράσης τους με ποικίλα υλικά.
Θεατρικό παιχνίδι – Γ’ φάση
Στην Γ’ Φάση, αυτή του Σκηνικού Αυτοσχεδιασμού, δίδεται στα μέλη της ομάδας ένα «δημιουργικής επίλυσης πρόβλημα» το οποίο σχετίζεται με το θέμα που νωρίτερα έχουν πραγματευτεί. Τα μέλη δημιουργούν μικρές ομάδες και ανταλλάσσοντας ιδέες καλούνται να διαμορφώσουν ένα σκηνικό χώρο. Εκεί μέσω λόγου, κίνησης και μουσικής αναπαριστούν αυτοσχεδιαστικά θεατρικά δρώμενα.
Θεατρικό παιχνίδι – Δ’ φάση
Η Δ’ Φάση είναι αυτή της Ανάλυσης και της Συζήτησης. Η ομάδα παρουσία του/της παιδαγωγού-εμψυχωτή/τριας έχει μια εποικοδομητική αλληλεπίδραση σχετικά με τις δραστηριότητες που προηγήθηκαν.
Μέσα από το Θεατρικό Παιχνίδι τα παιδιά είναι ικανά:
- Να μαθαίνουν παίζοντας
- Να δημιουργούν ουσιαστικές διαπροσωπικές σχέσεις
- Να μοιράζονται τις ιδέες και τα συναισθήματά τους
- Να εκφράζονται καλλιτεχνικά
- Να κατανοούν έννοιες μέσα από τις αισθήσεις
- Να αναπτύσσουν ποικίλους επικοινωνιακούς κώδικες με το σώμα και το λόγο
- Να ψυχαγωγούνται και να χαλαρώνουν από την ένταση της καθημερινότητας
- Να αποκτούν κοινά βιώματα με τους συνομηλίκους τους
- Να καλλιεργούν τη φαντασία τους και τη δημιουργικότητά τους
- Να σέβονται τον εαυτό τους και τους άλλους
Πως μπορούμε να παίξουμε Θεατρικό Παιχνίδι στο σπίτι;
Είναι αδιαμφισβήτητο πως δεν μπορούμε να παίξουμε ένα ολοκληρωμένο θεατρικό παιχνίδι στο σπίτι με τις παραπάνω φάσεις, μπορούμε όμως με διάφορα αντικείμενα που έχουμε όλοι, να το προσεγγίσουμε μέσα από παιχνίδια ρόλων και αυτοσχεδιασμούς δίνοντας τους ερεθίσματα.
- Ως ερέθισμα θα μπορούσε να αποτελέσει ένα αντικείμενο, ένας ήχος, ένα τραγούδι ακόμα και μια εικόνα της καθημερινότητας από την μετακίνηση 6!
- Ένα μπλε φουλάρι της μαμάς, μπορεί να γίνει ένας ποταμός που ζουν διάφορα πλάσματα και να μεταμορφωθούμε σε αυτά.
- Ένα καπέλο του μπαμπά μπορεί να γίνει το τιμόνι ενός αυτοκινήτου, που θα μας οδηγήσει σε ένα λιβάδι γεμάτο ανθισμένες μαργαρίτες. Ενώ εμείς εκεί παρέα με τα παιδιά, μπορούμε να γίνουμε όλα αυτά τα έντομα που ζουζουνίζουν τριγύρω.
- Ένα πλαστικό μπουκάλι μπορεί να γίνει πύραυλος που θα μας οδηγήσει στο διάστημα, θα μας γνωρίσει τους πλανήτες και ολόκληρο το σύμπαν.
- Ακόμα, παρατηρώντας τον ουρανό στην βόλτα μας, τους σχηματισμούς και το παιχνίδισμα που κάνουν τα σύννεφα, μπορούμε να ξεκινήσουμε ένα παιχνίδι φαντασίας, προσπαθώντας να ανακαλύψουμε τις κρυμμένες φιγούρες που σχηματίζουν.
Ταξιδεύοντας στο Μεξικό. 
Βλέποντας αυτή την εικόνα ακούμε τις χαρούμενες φωνούλες και τα γέλια τους. 
Η αναμονή στα παρασκήνια είναι πάντα γλυκιά, ευχάριστη και δημιουργική
Η σημασία της μουσικής στο θεατρικό παιχνίδι
Τα παιδιά, μέσα από το παιχνίδι και τη συνοδεία μουσικών οργάνων ή μιας καλαίσθητης μελωδίας περιπλανιούνται στον κόσμο της έκφρασης, της αισθητικής, της μουσικής και των συναισθημάτων. Μια μελωδία μπορεί να προκαλέσει ποικίλες συγκινήσεις. Τα παιδιά εναποθέτουν τα ακατανόητα συναισθηματικά φορτία που μπορεί να κουβαλάνε, μέσα από την κινησιολογία τους και την έκφραση τους. Αν τα παρατηρήσουμε λοιπόν, καθώς παίζουμε μαζί τους θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε τα συναισθήματα τους, χωρίς φυσικά να τ’ ανακόψουμε. Μερικές από αυτές τις μελωδίες μπορείτε να βρείτε στη λίστα που έχουμε δημιουργήσει με αγάπη για όλους τους φίλους του θεατρικού παιχνιδιού εδώ.
«Ξεκίνα τη μέρα σου Γουίνι και μην νομίζεις πως τα ίδια πράγματα και πάλι θα συμβούν», έγραψε ο Samuel Beckett στις Ευτυχισμένες Μέρες. Ξεκινήστε την μέρα σας με χαμόγελο ένα όμορφο τραγούδι από την παρακάτω λίστα και θα νιώσετε αμέσως ένα κύμα αισιοδοξίας να σας κατακλύζει!
Να θυμάστε…
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως όλοι κρύβουμε ένα παιδί μέσα μας! Ας το εμφανίσουμε, λοιπόν, μπροστά στα παιδιά. Έπειτα ας προσπαθήσουμε ν’ ακολουθήσουμε την φαντασία τους στο παιχνίδι, χωρίς να τους την καταστρέφουμε με τα καθημερινά «πρέπει» που μας κατακλύζουν. Οι Ευτυχισμένες Μέρες είναι το τώρα!
*Ο Σύλλογος Παιδαγωγών - Εμψυχωτών Θεατρικού Παιχνιδιού, «Παιδαγωγική Θεάτρου Κρήτης» ιδρύθηκε το 1998 με μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα από τους αποφοίτους της Σχολής του Εργαστηρίου Παιδαγωγικής Θεάτρου - Θεατρικού Παιχνιδιού «Λάκης Κουρετζής» και στεγάζεται στην Κωνσταντινίδη 7, στο Ηράκλειο Κρήτης. Κύριος στόχος του είναι η διάδοση των τεχνικών του Θεατρικού Παιχνιδιού ως τρόπο έκφρασης και καλλιτεχνικής δημιουργίας μέσω του παιχνιδιού. Facebook: Σύλλογος Θεατρικού Παιχνιδιού - Παιδαγωγική Θεάτρου Κρήτης Instagram: @sullogostheatrikoupaixnidiou Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2810243528
Διαβάστε περισσότερα άρθρα εδώ
Υ.Γ.: Όλες οι φωτογραφίες του άρθρου χρησιμοποιούνται κατόπιν παραχώρησης και άδειας του Συλλόγου.
Αυτό το περιεχόμενο χορηγείται με άδεια Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές .
Το περιεχόμενο αυτού του blog αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία της εταιρίας LITTLE HANDS BLW. Συνεπώς, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ κάθε αναδημοσίευση, αντιγραφή ή τροποποίηση του χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση της εταιρίας. Εάν ενδιαφέρεστε για το περιεχόμενο του blog, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας για να συζητήσουμε πως θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε.
